Kwalifikacje w systemie VCC

W chwili obecnej w Polsce nie funkcjonuje w pełni uregulowany prawnie system, w ramach którego można potwierdzać kwalifikacje zawodowe uzyskane na drodze pozaformalnej i nieformalnej. Sejm VIII kadencji, w grudniu 2015 roku przyjął Ustawę[1], która wprowadza stosowne i jednoznaczne uregulowania. W naszej ocenie pozwolą one na wdrożenie spójnego krajowego systemu kwalifikacji, również w obszarze kwalifikacji rynkowych, których potwierdzanie odbywa się w różnych istniejących na rynku systemach certyfikacji, w tym w ramach systemu VCC opracowanego i wdrażanego przez Fundację Vocational Competence Certificate. System VCC jest już teraz zauważany przez instytucje, które biorą udział we wdrażaniu Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, takie jak Instytut Badań Edukacyjnych (IBE), Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie czy PARP.[2]

Fundacja VCC współpracowała z WUP w Krakowie oraz IBE w projekcie pilotażowym „Budowa krajowego systemu kwalifikacji – pilotażowe wdrożenie krajowego systemu kwalifikacji oraz kampania informacyjna dotycząca jego funkcjonowania”, opracowując kwalifikację Opiekun osoby starszej, a w roku 2016 otrzymała wsparcie IBE w zakresie opisu kwalifikacji rynkowych, które mają zostać zgłoszone do ZSK. Istotnym jest również fakt, iż Fundacja VCC jako pierwszy podmiot w kraju złożyła wniosek o włączenie kwalifikacji rynkowej do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK) “Montaż stolarki budowlanej”.

W związku z okresem przejściowym wdrażania ZSK i brakiem kwalifikacji rynkowych włączonych do ZSK, a także podmiotów uprawnionych do ich certyfikowania, Departament EFS w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju, jako koordynujący wdrażanie EFS przygotował we współpracy z Instytutem Badań Edukacyjnych materiał dotyczący uzyskiwania kwalifikacji w ramach projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego. Definiuje on pojęcie kwalifikacji, jako określonego zestawu efektów uczenia się, których osiągnięcie zostało formalnie potwierdzone przez upoważnioną do tego instytucję, zgodnie z ustalonymi standardami, nadanie kwalifikacji następuje w wyniku walidacji i certyfikacji[3].

Jak bezpośrednio wskazał Departament EFS w pismach skierowanych 13.08.2015 oraz 26.04.2016 r. do wszystkich instytucji będących stroną umowy o dofinansowanie (IP, IZ) z uwagi na niezakończone prace nad Zintegrowanym Systemem Kwalifikacji, nie jest możliwe wskazanie listy instytucji certyfikujących lub walidujących oraz samych kwalifikacji. W związku z tym każda instytucja IP, IZ decyduje o uznaniu danego dokumentu (potwierdzającego uzyskanie kwalifikacji) na podstawie przesłanek, jakie zostały wskazane w definicji pojęcia kwalifikacja w Ustawie o ZSK oraz Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020 oraz wytycznych horyzontalnych m.in. w zakresie rynku pracy, edukacji na potrzeby realizacji projektów z EFS.

lista-sprawdzajaca-kwalifikacje

lista sprawdzająca kwalifikacje 2017

Drogę tę w procesie uznawania kwalifikacji VCC wskazuje również Ministerstwo Rozwoju w piśmie z dnia 7 maja 2016 r. skierowanym do Prezesa Zarządu Fundacji VCC. Ministerstwo Rozwoju w powyższym fragmencie pisma nie kwestionuje uprawnień Fundacji VCC do walidowania i certyfikowania kwalifikacji, a jedynie podkreśla, że niemożliwe jest wydanie jednorazowo pozytywnej opinii dla całego systemu certyfikacji VCC, gdyż lista sprawdzająca nie dotyczy instytucji certyfikujących. Każdorazowo ocenie powinna podlegać pojedyncza kwalifikacja uwzględniana we wniosku o dofinansowanie, a narzędziem tej oceny powinna być lista sprawdzająca. Stanowisko to podkreśla także Ministerstwo Rozwoju w piśmie skierowanym do Fundacji VCC z dnia 7 lipca 2017r.

W kontekście powyższych kryteriów kwalifikacje w systemie VCC spełniają wszystkie warunki określone w Liście sprawdzającej oraz Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020 oraz wytycznych horyzontalnych m.in. w zakresie rynku pracy, edukacji na potrzeby realizacji projektów z EFS, gdyż:

  1. Posiadają zdefiniowane efekty uczenia się, czyli zasoby wiedzy umiejętności oraz kompetencji społecznych, nabytych w procesie uczenia się. Szczegółowy wykaz efektów uczenia się dla każdej z kwalifikacji opisany jest w Suplemencie do certyfikatu VCC.
  2. W ramach systemu VCC dokonuje się walidacji w sposób formalny, a więc zgodnie z ustaloną procedurą stwierdza się czy dana osoba osiągnęła założone efekty uczenia się wraz z procentowym wskazaniem osiągniętego wyniku. Szczegółowa informacja o uzyskanym wyniku podawana jest w suplemencie do certyfikatu VCC. Proces walidacji jest szczegółowo opisany na stronie internetowej vccsystem.eu i obejmuje następujące części egzaminu:
    1. Część teoretyczna przeprowadzana jest przy pomocy Systemu Egzaminacyjnego, dostępnego on-line. Egzamin teoretyczny odbywa się w obecności Operatora Systemu Egzaminacyjnego. Próg zdawalności tej części egzaminu to 55%.
    2. Część praktyczna egzaminu przeprowadzana jest przez uprawnionych Egzaminatorów. Próg zdawalności wynosi 75%.
  3. Walidacja prowadzi do certyfikacji, a więc formalnego potwierdzenia uzyskanych efektów uczenia się. Proces certyfikacji jest w pełni oddzielony od procesu kształcenia.
  4. Powyższe procesy są realizowane przez Fundację VCC w oparciu o najwyższe standardy zweryfikowane przez zewnętrzne podmioty (zgodnie z normami ISO 9001:2009 oraz ISO 29990:2010).
  5. Ponadto certyfikacja VCC  spełnia przesłankę rozpoznawalności certyfikatu w danej branży wskazaną w części Warunki uznania kwalifikacji, pkt 3,  3, gdyż jest przyznawana przez międzynarodową organizację pozarządową jaką jest struktura partnerska VCC koordynowana przez Fundację VCC (w rozumieniu Europejskiej konwencji o uznawaniu osobowości prawnej międzynarodowych organizacji pozarządowych, przyjętej w Strasburgu 24 kwietnia 1986 oraz Rezolucji Rady Społeczno-Gospodarczej ONZ nr 288 z 1950 roku). Przyjęcie jednolitego formatu certyfikacji efektów uczenia się umożliwia ich porównywanie, dzięki czemu certyfikacja VCC jest efektywnie wykorzystana w 17 krajach, w których Fundacja VCC ma firmy partnerskie wdrażajace certyfikację VCC ((Chorwacja – Cognita; Bośnia i Hercegowina – Plan B; Bułgaria – Teza; Grecja –  IDEC, Rumunia – np. Indice; Turcja – Sahara Group, Węgry – IFKA, Słowacja – CVK, Czechy – GLAFKA, Gruzja – Ikarus, Serbia – CPS Academy, Hiszpania – AEII, Irlandia  – Foyle International, Cypr – DekaPlus, Macedonia – C.E.S., Francja – AFPA, Włochy – Confratigianto Imprese Terni).
  6. Certyfikacja VCC jest szeroko rozpoznawana i uznawana w Polsce i w Europie, zarówno przez poszczególne branże, w tym te dla których opracowane zostały dedykowane kwalifikacje (np. Związek Polskich Drzwi i Okien, Izba Handlu Zagranicznego Federacji Bośni i Hercegowiny), jak i instytucje publiczne zarówno samorządowe jak i centralne. System VCC jest wdrażany także przez Uczelnie (kilkanaście szkół wyższych wśród nich Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu czy Katolicki Uniwersytet Lubelski), jednostki sektora edukacji formalnej (organy prowadzące, szkoły) i podmioty aktywizacji zawodowej oraz przedsiębiorców. Partnerzy Wspierający

Zasady konstytuujące walidacje i certyfikację kwalifikacji w ramach systemu VCC zostały szczegółowo sprecyzowane, poddane wielokrotnej ewaluacji oraz są dostępne w nieograniczonym zakresie dla wszystkich zainteresowanych. System_VCC_zasady

Vocational Competence Certificate (VCC) to jednolity system kształcenia i certyfikacji kwalifikacji zawodowych, który powstał z myślą o integracji procesów nabywania wiedzy, umiejętności, kompetencji i kwalifikacji zawodowych z wymaganiami przedsiębiorstw działających na międzynarodowym rynku pracy. System VCC jest zgodny z założeniami Europejskiej Ramy Kwalifikacji (ERK) i Polskiej Ramy Kwalifikacji (PRK) oraz uwzględnia specyfikę rynku VET tj. pozaformalnej edukacji zawodowej w Europie Środkowo-Wschodniej, w tym przede wszystkim w Polsce będącej największym państwem regionu.

ERK jest swoistym międzynarodowym układem odniesienia, który obejmuje wszystkie kwalifikacje i oparty jest całkowicie na efektach uczenia się, na czym bazuje również system VCC. Celem ERK jest ułatwienie porównywania kwalifikacji zdobywanych w różnym czasie, miejscach i formach, dostosowanie kwalifikacji do potrzeb rynku pracy, wzrost mobilności pracowników, promowanie uczenia się przez całe życie. Europejska Rama Kwalifikacji pozwala na zintegrowanie efektów uczenia się uzyskiwanych w systemie edukacji ogólnej, wyższej oraz zawodowej – formalnej, nieformalnej i pozaformalnej. Zgodnie z ERK, przez słowo „kwalifikacje” rozumieć należy „formalny wynik procesu oceny i walidacji uzyskany w sytuacji, w której właściwy organ zgodnie z ustaloną procedurą stwierdził, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z określonymi standardami”, gdzie formalny wynik oznacza, że w wyniku przeprowadzenia określonej procedury, dana osoba otrzymała dyplom, świadectwo, certyfikat[4].

System VCC poddawany był wielu zewnętrznym ewaluacjom, które w sposób jednoznaczny potwierdzają jego wysoką jakość i miejsce w systemie edukacji:

1. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), operator Rejestru Usług Rozwojowych (RUR), umieścił system VCC na Liście standardów wiarygodności świadczenia usług rozwojowych obowiązujących w RUR. O wpis do RUR mogą ubiegać się podmioty, które posiadają system zapewnienia jakości usług potwierdzony posiadaniem certyfikatu znajdującego się na liście prowadzonej przez PARP, a więc np. certyfikatu VCC Akademia Edukacyjna.

W powyższym przypadku ocena wystawiona była na podstawie spełniania następujących kryteriów Rodzaju działalności; Dostępności (zachowanej po spełnieniu obiektywnych, jednoznacznie określonych i powszechnie dostępnych kryteriów dotyczących procesu świadczenia usługi rozwojowej, w tym definiowania potrzeb klientów, zapewniania zgodności realizacji usługi z potrzebami klientów, ewaluacji i monitorowania usługi rozwojowej oraz zarządzania podmiotem, w tym planowania, organizowania i kontroli prowadzonej działalności w zakresie świadczenia usług rozwojowych); Cykliczności (rozumianej jako utrzymanie uzależnione od udokumentowanych wyników przeglądów przeprowadzanych regularnie i okresowo przez instytucję zewnętrzną wobec podmiotu lub przez podmiot w formie samooceny); oraz Wiarygodności (zachowanej po spełnieniu warunku funkcjonowania na rynku w określonym przedziale czasu).

2. Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie w ramach pilotażu Budowa krajowego systemu kwalifikacji – pilotażowe wdrożenie krajowego systemu kwalifikacji oraz kampania informacyjna dotycząca jego funkcjonowania” przeprowadził w 2015 roku Fundacji VCC audyt oraz ewaluację zewnętrzną w zakresie spełniania wymagań jakościowych dla kwalifikacji Opiekun osoby starszej oraz instytucji certyfikującej. Wynik audytu określa wprowadzane rozwiązania w ramach systemu VCC jako wzorcowe. Realizowane badanie audytorskie oraz ewaluacja systemu VCC wykonana była przez zewnętrznych audytorów, którzy ocenili wdrożone rozwiązania zarówno proceduralne, jak też informatyczne oraz jakościowe. Raport ewaluacja zewnętrzna oraz Referencje WUP Kraków

3. Komisja Europejska i Instytucje pośredniczące oceniające projekty międzynarodowe akceptując projekty (np. Vocational Education Training – DATABASE ADMINISTRATOR (VET DAAD), 2015-1-MK01-KA102-002725; Encourage Entrepreneurship and Social Innovation (ENCOSI), 653092; Taking the road to employment – developing new skills and knowledge for unemployed persons, 2014-1-MK01-KA204-000246; Secure Business – certified Information Security Officers in SMEs  Transfer of Innovation (CISO), 2013-1-PL1-LEO05-37738, TECRINO – Teaching creativity in engineering, 538710-LLP-1-2013-1-CY-LEONARDO-LMP; EU-RO-IN Association PARENTS SCHOOL 2015-1-RO01-KA204-015105; EIW (entrepreneurship is a Woman) 695826-EIW-ESR) do finansowania wysoko oceniały elementy systemu VCC, takie jak system walidacji kompetencji i certyfikacji, system zapewnienia jakości czy metodyka przygotowania materiałów edukacyjnych.

4. EVTA (European Vocational Training Associacion) – sieć europejskich organizacji (stowarzyszenie) działających w dziedzinie rozwoju kapitału ludzkiego z siedzibą w Brukseli, przyjęła w poczet swoich członków Fundację VCC w 2013 roku, wysoko oceniając przedmiot jej działalności w zakresie walidacji oraz certyfikacji kompetencji nabywanych w nieformalnym systemie edukacji. Podczas 15-letniego istnienia stowarzyszenie stało się ważnym graczem w obszarze europejskiego kształcenia zawodowego. Poprzez prace w EVTA, Fundacja VCC cyklicznie uczestniczy projektach dotyczących rozwoju edukacji we współpracy z Instytucjami Unii Europejskiej. List_Polecajacy_EVTA

5. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji – Krajowe Centrum Europass potwierdziła zgodność wydawanych przez Fundację VCC certyfikatów z wytycznymi Komisji Europejskiej regulującymi prezentację kwalifikacji zawodowych. Certyfikaty VCC opatrzone są znakiem Europass, który rozpoznawany jest na terenie całej Europy przez sektor edukacji oraz rynku pracy. Europass jest inicjatywą Komisji Europejskiej umożliwiającą każdemu obywatelowi Europy lepszą prezentację kwalifikacji zawodowych. Obejmuje portfolio dokumentów funkcjonujących na obszarze całej Europy.

6. Instytucje pośredniczące zaakceptowały dotychczas ponad 100 projektów współfinansowanych ze środków unijnych (poprzedni okres programowania w Polsce i 13 krajach Europy), zawierających kwalifikacje oferowane w ramach systemu VCC . Także w obecnej perspektywie, projekty oparte na modelu VCC są pozytywnie weryfikowane przez oceniających – ponad 160 projektów zakwalifikowanych do dofinansowania do chwili obecnej wykorzystuje w swej konstrukcji system VCC).

[1]USTAWA z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji.

[2]http://www.parp.gov.pl/aktualizacja-listy-certyfikatow-akredytacji-standardow-dotyczacych-wiarygodnosci-swiadczenia-przez-podmiot-uslug-rozwojowych-obowiazujacych-w-rur (dostęp: 23.03.2016); Od kompetencji do kwalifikacji  – diagnoza rozwiązań i praktyk w zakresie walidowania efektów ucznia się, pod redakcją E. Bacia, IBE Warszawa 2013 [2].

[3]Podstawowe informacje dotyczące uzyskiwania kwalifikacji w ramach projektów współfinasowanych z EFS, Warszawa, 13 sierpnia 2015 r., Ministerstwo Rozwoju i Infrastruktury.

[4]Raport  referencyjny Odniesienie Polskiej Ramy  Kwalifikacji na rzecz  uczenia się przez całe życie do Europejskiej Ramy Kwalifikacji, Warszawa 2013, IBE.