Kompetencje cyfrowe

Rama DigComp

18 grudnia 2006 Parlament Europejski w zaleceniu 2006/962/EC rekomendował następujący model 8 kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie:

  • porozumiewanie się w języku ojczystym,
  • porozumiewanie się w językach obcych,
  • kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne,
  • kompetencje informatyczne,
  • umiejętność uczenia się,
  • kompetencje społeczne i obywatelskie,
  • inicjatywność i przedsiębiorczość,
  • świadomość i ekspresja kulturalna.

Kompetencje informatyczne (cyfrowe), to jeden z najważniejszych obszarów 8 kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie, które są niezbędne do pełnego uczestnictwa w życiu coraz bardziej scyfryzowanego społeczeństwa. W tym ujęciu kompetencje cyfrowe można zdefiniować jako swobodne i krytyczne korzystanie z technologii informacyjno-komunikacyjnych, aby osiągać cele związane pracą, zatrudnieniem, nauką, wypoczynkiem i uczestnictwem w życiu społecznym. Kompetencje cyfrowe należą do umiejętności przekrojowych, czyli występują i są wręcz niezbędne w nabywaniu kompetencji w pozostałych obszarach (np. umiejętnościach nauki języków, umiejętności uczenia się czy świadomości kulturowej).

Co więcej, liczne badania pokazują, że wiele osób na rynku pracy nadal nie posiada wystarczających kompetencji cyfrowych. Aby móc wypełnić luki w tym zakresie, konieczne było zrozumienie oraz precyzyjne określenie ich definicji i zakresu. W wyniku prac Wspólnego Centrum Badawczego w Instytucie Badań Perspektyw Technologicznych Komisji Europejskiej (JRC IPTS) wypracowano dokument noszący nazwę Europejskie Ramy Kompetencji Cyfrowych dla Obywateli, powszechnie  nazywany Ramą DigComp.

Struktura DigComp składa się pięciu wymiarów:

Wymiar 1: Obszary kompetencji określone jako część kompetencji cyfrowych.
Wymiar 2: Opisy i nazwy kompetencji ramowych istotnych dla każdego.
Wymiar 3: Poziomy zaawansowania dla każdej kompetencji ramowej.
Wymiar 4: Wiedza, umiejętności i postawy odnoszące się do poszczególnych kompetencji ramowych.
Wymiar 5: Przykłady zastosowania, dotyczące wykorzystania kompetencji do różnych celów.

Dwa pierwsze wymiary zdefiniowane w najstarszej wersji ram odniesienia (DigComp 1.0 opublikowanych w 2013 r.) w 2016 roku zostały zmodyfikowane w zakresie Wymiaru 1 (obszary kompetencji) i Wymiaru 2 (deskryptory i nazwy). Kolejne aktualizacje (aktualna wersja jest oznaczona jako 2.2) zwiększyły w Wymiarze 3 ilość poziomów zaawansowania (zostały zwiększone z trzech do ośmiu), a wymiar 5 został wzbogacony o nowe przykłady zastosowania.
Osiem poziomów zaawansowania dla każdej z kompetencji zostało zdefiniowanych poprzez efekty uczenia się (przy użyciu czasownika czynnościowego zgodnie z taksonomią Blooma) i jest spójne ze strukturą i słownictwem Europejskich Ram Kwalifikacji (European Qualifications Framework – EQF).
Ponadto opis każdego poziomu zawiera wiedzę, umiejętności i postawy ujęte jako jeden opis na każdym poziomie w odniesieniu do każdej kompetencji.
W ramie Wyróżniono 21 kompetencji, które zdaniem autorów, w sposób pełny i jednoznaczny opisują kompetencje cyfrowe w obszarach wiedzy, umiejętności oraz postaw. Każda z 21 kompetencji została przedstawiona w postaci tabelarycznej i zawiera:

  • zwięzłą definicję danej kompetencji
  • deskryptory 8 poziomów zaawansowania (1-8)
  • przykłady wiedzy, umiejętności oraz postaw dla danej kompetencji
  • przykłady jak kompetencje cyfrowe mogą przekładać się na praktyczne życiowe cele np. naukę oraz zatrudnienie
Poprzednie podziały na poziomy w ramach Digcomp Poziomy DigComp 2.2 Złożoność Samodzielność Obszary kognitywne
Podstawowy (A) 1 Proste zadania Ze wsparciem Zapamiętywanie
2 Proste zadania Samodzielnie i ze wsparciem, kiedy potrzebne Zapamiętywanie
Średnio-zaawansowany (B) 3 Dobrze zdefiniowane i rutynowe zadania oraz
bezpośrednie problemy
Samodzielnie Rozumienie
4 Zadania oraz dobrze zdefiniowane i nietypowe
problemy
Samodzielnie i zgodnie z potrzebami Rozumienie
Zaawansowany (C) 5 Różne zadania i problemy Wspiera innych Zastosowanie
6 Większość przydzielonych zadań Potrafi dostosować się do innych w złożonych sytuacjach Ocenianie
Ekspercki (D) 7 Rozwiązywanie
złożonych problemów z ograniczonymi rozwiązaniami
Stosuje i przyczynia siędo rozwoju praktyki zawodowej, wspiera innych Tworzenie
8 Rozwiązywanie
złożonych problemów z wieloma
powiązanymi czynnikami
Proponuje nowe koncepcje i procesy w swojej dziedzinie Tworzenie

Kompetencje zostały przypisane do 5 obszarów w następujący sposób:

  1. Informacja i dane: identyfikacja, lokalizacja, pobieranie, przechowywanie, organizowanie i analizowanie informacji cyfrowej, ocenianie ich wartości, znaczenia i celu.
  2. Komunikacja i współpraca: komunikowanie się w środowiskach cyfrowych, udostępnianie zasobów za pomocą narzędzi cyfrowych, łączenie i współpraca z innymi za pomocą narzędzi online, współpraca za pomocą narzędzi cyfrowych, interakcja i uczestnictwo w działaniach społecznościowych i sieciach, świadomość międzykulturowa.
  3. Tworzenie treści cyfrowych: Tworzenie i edytowanie nowych treści ( począwszy od przetwarzania tekstu na edycji obrazów i filmów skończywszy); przyswajanie i uzupełnianie dotychczasowej wiedzy i treści; tworzenie nowych pojęć, treści cyfrowych i programowanie, rozumienie, poszanowanie oraz stosowanie prawa własności intelektualnej i licencji.
  4. Bezpieczeństwo: ochrona osobista, ochrona danych, ochrona tożsamości cyfrowej, bezpieczne użytkowanie uwzględniające ochronę środowiska naturalnego.
  5. Rozwiązywanie problemów: identyfikacja potrzeb i zasobów cyfrowych, podejmowanie świadomych decyzji, dotyczących selekcjonowania odpowiednich narzędzi cyfrowych w zależności od celów i potrzeb, rozwiązywanie problemów koncepcyjnych za pomocą środków cyfrowych, twórcze wykorzystanie technologii, rozwiązywanie problemów technicznych.

Obszary 1-3 mają charakter bardziej liniowy, z kolei obszary 4 i 5 są w założeniu bardziej przekrojowe. Oznacza to, że obszary 1-3 skupiają się w założeniu na konkretnych czynnościach i zastosowaniach właściwych dla tych obszarów, natomiast w przypadku obszarów 4 i 5 można mówić o dowolnych czynnościach wykonywanych za pomocą narzędzi cyfrowych. Kwestie bezpieczeństwa i rozwiązywania problemów muszą towarzyszyć każdemu użytkownikowi komputera, bez względu na wykonywaną czynność. W konsekwencji, mamy do czynienia z sytuacją, gdzie szereg elementów musi w wielu miejscach stykać się ze sobą lub wręcz nakładać na siebie. Tego typu zależności pojawiają się nie tylko w obszarach 4 i 5 w odniesieniu do pozostałych, ale tak naprawdę pomiędzy dowolnie wybranymi obszarami ramy. Dzieje się tak dlatego, że rama stanowi jedynie punkt wyjścia i odniesienia i nie powinna być traktowana jako jednolity program nauczania.

Podręcznik Kompetencji cyfrowych DigComp

Rama DigComp stanowiła punkt wyjścia do opracowania materiału szkoleniowego na poziomach 1 i 2 (poziom podstawowy) oraz 3 i 4 (poziom średniozaawansowany) przewidzianych odpowiednio na 100 i 120 godzin szkoleniowych. Zgodnie z metodologią ujętą w ramie podręcznik został podzielony na 5 modułów szkoleniowych:

Moduł 1 Informacja i dane jest poświęcony gromadzeniu, organizacji i przechowywaniu informacji cyfrowej oraz ocenie jej wagi i celu. W module są omawiane narzędzia służące efektywnemu i bezpiecznemu pozyskiwaniu zasobów informacyjnych w sieci, sposobom ich organizacji oraz szybkiemu wyszukiwaniu zgromadzonych i zachowanych informacji.

Moduł 2 Komunikacja i współpraca jest kompendium wiedzy na temat komunikacji z innymi użytkownikami sieci, za pomocą aplikacji i programów, powszechnie dostępnych przez komputery personalne i urządzenia mobilne, wykorzystujące najnowszą i bezpłatną technologię w komunikacji multimedialnej. Ułatwia on organizację pracy zawodowej jak i prywatnej oraz wyjaśnia jakie panują w nich zasady by móc szybko, legalnie, a co najważniejsze, sprawnie osiągnąć zamierzone cele pracując w grupie oraz indywidualnie.

Moduł 3 Tworzenie treści cyfrowych jest poświęcony tworzeniu i edycji nowych treści (obrazów, nagrań audio i wideo, dokumentów tekstowych i prezentacji), kreatywnemu łączeniu w dokumentach informacji z różnych źródeł i w różnej formie, zagadnieniom związanym z ochroną własności intelektualnej i licencjami, wprowadzeniu do tematyki programowania. Oprócz niezbędnego minimum wiedzy teoretycznej moduł prezentuje praktyczne wykorzystanie zarówno programów komercyjnych (MS Word i PowerPoint 2016), darmowych (paint.net, MovieMaker, FreeMind), jak również narzędzi dostępnych w Internecie (konwersja plików, modyfikacja nagrań wideo, tworzenie stron internetowych).

Moduł 4 Bezpieczeństwo jest poświęcony sposobom chronienia siebie i swoich urządzeń elektronicznych przed niebezpieczeństwami, na które narażone są wszystkie osoby korzystające z Internetu. W szczególności omawiane są kwestie korzystania z programów antywirusowych, zabezpieczeń wbudowanych w system operacyjny, zarządzania swoimi tożsamościami cyfrowymi oraz zagrożeń dla zdrowia wynikających z posługiwania się nowoczesnymi technologiami.

Moduł 5 Rozwiązywanie problemów kierowany jest do osób zainteresowanych samodzielnym identyfikowaniem i rozwiazywaniem najczęstszych problemów związanych ze sprzętem i oprogramowaniem oraz bezpiecznym sposobem dobierania i pozyskiwania narzędzi niezbędnych do rozwiązywania codziennych problemów z wykorzystaniem technologii IT. Podręcznik omawia również urządzenia peryferyjne ich zastosowanie a także jak w kreatywny sposób wykorzystywać zasoby multimedialne oraz technologie informacyjno-komunikacyjne do aktualizowania i pogłębiania wiedzy w zakresie kompetencji cyfrowych a także w jaki sposób dostosować poznane rozwiązania do swoich potrzeb.

KOSZT PODRĘCZNIKÓW:

Poziom podstawowy (1 i 2) – 80 – 100 zł brutto*

Poziom średniozaawansowany (3 i 4) – 160 – 200 zł brutto*

Egzaminy Kompetencji Cyfrowych DigComp

Egzamin z Kompetencje Cyfrowe VCC sprawdza poziom kompetencji cyfrowych u testowanych kandydatów.
Kompetencje cyfrowe są tu rozumiane jako zespół umiejętności warunkujących efektywne korzystanie z mediów elektronicznych, a zatem zarówno umiejętności informatyczne (obsługa sprzętu, oprogramowania, aplikacji), jak i informacyjne (wyszukiwanie informacji w różnych źródłach by je przetworzyć i wykorzystać zgodnie z potrzebą). Pod pojęciem kompetencji cyfrowych kryje się zatem bardzo szeroki zbiór umiejętności warunkujących sprawne i świadome korzystanie z nowych technologii oraz aktywne uczestnictwo w życiu społeczeństwa informacyjnego.

Warianty i czas trwania egzaminu

Egzamin kompetencji cyfrowych (DigComp) składa się z części teoretycznej i praktycznej. Część teoretyczna jest zdawana za pośrednictwem platformy egzaminacyjnej i trwa 30 minut. Składa się z pytań testowych jednokrotnego wyboru z czterema wariantami odpowiedzi. W przypadku części praktycznej czas trwania egzaminu jest uzależniony od ilości modułów do których podchodzą uczestnicy, ale nie może on przekroczyć 90 minut. Przewidywane ramy czasowe egzaminów dotyczą zarówno poziomu podstawowego jak i średniozaawansowanego.

Czas trwania egzaminu teoretycznego:

1 moduł – 30 minut

2 dowolne moduły – 30 minut

3 dowolne moduły – 30 minut

4 dowolne moduły – 30 minut

5 dowolnych modułów – 30 minut

Czas trwania egzaminu praktycznego:

1 moduł – 45 minut

2 dowolne moduły – 60 minut

3 dowolne moduły – 75 minut

4 lub 5 dowolnych modułów – 90 minut

Koszt certyfikacji z podziałem na poszczególne obszary i poziomy zaawansowania

Moduły M1-M5: Informacja i dane, Komunikacja i współpraca,Tworzenie treści cyfrowych, Bezpieczeństwo, Rozwiązywanie problemów  (Poziom podstawowy – 1 i 2) – cena: 130 PLN + 23% VAT = 159,9 PLN brutto (za jeden moduł)
Moduły M1-M5: Informacja i dane, Komunikacja i współpraca,Tworzenie treści cyfrowych, Bezpieczeństwo, Rozwiązywanie problemów  (Poziom średniozaawansowany – 3 i 4) – cena: 156 zł + 23% VAT = 191,88 PLN brutto (za jeden moduł)
Moduły M1-M5: Informacja i dane, Komunikacja i współpraca,Tworzenie treści cyfrowych, Bezpieczeństwo, Rozwiązywanie problemów  (Poziom zaawansowany – 5 i 6) – cena: 195 zł + 23% VAT = 239,85 PLN brutto (za jeden moduł)

Partner Egzaminacyjny zabezpiecza Egzaminatora oraz salę z odpowiednim wyposażeniem do realizacji egzaminu.

*W przypadku większych zamówień ceny podlegają rabatowaniu

 

 

Informacja i dane

1.1 Przeglądanie, wyszukiwanie i filtrowanie danych, informacji i treści cyfrowych
1.2 Ocena danych, informacji i treści cyfrowych
1.3 Zarządzanie danymi, informacjami i treściami cyfrowymi

Komunikacja i współpraca

2.1 Komunikacja z wykorzystaniem technologii cyfrowych
2.2 Dzielenie się informacjami i zasobami z wykorzystaniem technologii cyfrowych
2.3 Aktywność obywatelska z wykorzystaniem technologii cyfrowych
2.4 Współpraca z wykorzystaniem technologii cyfrowych
2.5 Netykieta
2.6 Zarządzanie tożsamością cyfrową

Tworzenie treści cyfrowych

3.1 Tworzenie treści cyfrowych
3.2 Integracja i przetwarzanie treści cyfrowych
3.3 Przestrzeganie prawa autorskiego i licencji
3.4 Programowanie

Bezpieczeństwo

4.1 Narzędzia służące ochronie
4.2 Ochrona danych osobowych i prywatności
4.3 Ochrona zdrowia i dobrostanu
4.4 Ochrona środowiska

Rozwiązywanie problemów

5.1 Rozwiązywanie problemów technicznych
5.2 Rozpoznawanie potrzeb i rozwiązań technologicznych
5.3 Twórcze wykorzystywanie technologii cyfrowych
5.4 Rozpoznawanie braków w zakresie kompetencji cyfrowych